درمان حساسیت دندان ها
معمولاً حساسيت دندان (كه حساسيت شديد عاج دندان نيز ناميده مي شود) مي تواند به صورت ناراحتي دندان به طور دائم ،يا درد پس از خوردن غذاي سرد ،نوشيدن مايعات سرد يا تنفس هواي سرد نمايان شود .
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز، همه ما حداقل یکبار با گاز زدن چیزی سرد دچار درد موقتی دندان شده ایم . به این خاطر که دندانها مقداری از پوشش مینای خود را از دست داده‌‌اند. در زیر مینا مجاری لانه زنبوری ریز پر از مایعی وجود دارد که مستقیماً به مغز دندان می‌روند که حاوی گوشتینهٔ و عصب حساس دندان است .
به‌طور طبیعی، بزاق دهان باعث رسوب کلسیم بر مینای دندان شده و مانع باز شدن این مجاری می‌گردد. اما مسواک زدن شدید و زیاد (مخصوصاً با مسواک زبر)، عقب نشستن لثه‌ها، خوردن غذاهای اسیدی و دندان‌قروچه پوشش محافظتی دندان را از بین می‌برند و انتهای مجاری را لخت می‌کنند. ترک‌خوردگی دندانها و افتادن پرشدگی‌ها نیز مجاری و حتی گاهی خود گوشتینهٔ دندان را لخت می‌کنند.
علت هر چه باشد، وقتی انتهای مجرائی لخت شد، تغییر شدید دمای دهان باعث جابه‌جا شدن سریع مایع درون آن می‌گردد. این حرکت مایع باعث تیر کشیدن دندان می‌شود. خورده شدن مینا باعث واکنش‌های دردناک به خوراکی‌های سرد می‌شود. اگر دندانتان به چیزهای گرم حساس است یا اگر حساسیت به چیزهای سرد بیش از چند لحظه طول می‌کشد، احتمالاً دچار التهاب بازگشت‌ناپذیری شده‌اید که ممکن اتس منجر به آبسه (التهاب پر از چرک) شود .
● تحليل لثه ها
معمولاً مشكل از زماني آغاز مي شود كه لثه ها تحليل پيدا مي كنند.لثه ها ،ريشه هاي دندان را مي پوشانندودرجلوگيري از نفوذ تحريك كننده ها به منافذ عاج دناني كمك مي كنند .لثه ها مانند يك پوشش محافظ ريشه هاي دندان را مي پوشانند؛با تحليل لثه ها ،ريشه هاي زيرين دندان هابدون محافظ مي مانند.مشاوره با دندانپزشك راجع به شناسايي دليل وتوصيه بهترين راه درمان بسيار مهم است .
عاج دندان نمايان )بدون محافظ (
در دندان هاي سالم ،عاج دندان (لايه دروني دندان ) به كمك لثه ها و لايه محكم ميناي دندان محافظت مي شود . وقتي ميناي دندان از بين مي رود يا هنگامي كه لثه ها بر اثر مسواك زدن محكم يا استفاده از مسواكي با الياف بسيار زير تحليل مي يابند، ممكن است عاج دندان نمايان شود .
عاج دندان از تعداد زيادي منفذ (تيوپ هاي ميكروسكوپي به نام Tubules) تشكيل شده كه با عصب عمق دندان در ارتباط است . سرما ،گرما يا شيريني مي تواند سبب تحريك عاج دندان ومتعاقب آن تحريك عصب هايي شود كه ايجاد حساسيت ،ناراحتي ودرد مي كنند .
● چگونه از بروز حساسيت دندان پيشگيري كنيم ؟
بهداشت مناسب دهان ودندان
به طور كلي رعايت بهداشت دهان ودندان ازبروز حساسيت دندان جلوگيري مي كند . كه اين امر با 2بار مسواك زدن درروز به مدت 2دقيقه وبا استفاده از يكي از مسواك هاي با كيفيت وداراي الياف نرم ويكي از خمير دندان هاي حاوي فلورايد صورت مي گيرد . از دندانپزشك براي نشان دادن روش بهينه مسواك زدن براي رفع نياز هاي دنداني خود كمك بخواهيد .
روش هاي صحيح مسواك زدن
راه حل اصلي جلوگيري از حساسيت دندان ،پيشگيري از تحليل لثه هاست . كاستن از فشار در هنگام مسواك زدن ،بسيار مؤثر است . مسواك هاي برقي داراي سيستم هاي حساس به فشار هستند كه درصورت وارد شدن فشار زياد ،مسواك زدن را متوقف مي كنند . ثابت شده است كه مسواك هاي برقي با حركات نوساني ،چرخشي پلاك هاي بيشتري را نسبت به مسواك هاي دستي برمي دارد. به خاطر داشته باشيد درصورتي كه عاج دندان نمايان شود – حتي اگر احساس درد نداشته باشيد – تاپايان عمر بهبود نخواهد يافت . پس رعايت بهداشت دهان ودندان – حتي درزماني كه احساس درد نمي كنيد،درجلوگيري از پوسيدگي ريشه بسيار مهم است .
● چه چيز سبب بروز حساسيت دندان مي شود ؟
دلايل اصلي از دست دادن ميناي دندان يا تحليل لثه ها عبارتند از :
1- مسواك نامناسب وفشار بيش از حد به دندان ها هنگام مسواك زدن
2- استفاده از خمير دنداني با قدرت سايندگي بيش از اندازه
نمايان شدن عاج دندان وسپس حساسيت دندان ها مي تواند درپي اين عوامل بروز كند .
دراين مرحله تمام محرك هاي خارجي مانند شيريني غذاهاي اسيدي يا نوشيدني ها ويا نوشيدني ها ويا حتي لمس دندان ها مي تواند ايجاد درد كند .
درصورت عدم رعايت بهداشت ، پيامد بعدی گسترش پوسيدگی ريشه دندان است كه بايد توسط دندانپزشك درمان شود .
از دست دادن ميناي دندان يا تحليل لثه ها ،باعث مي شود عاج دندان بدون محافظ مانده ونسبت به دندان داراي ميناي طبيعي نرم تر وداراي منافذ بيشتري مي شود .
بنابراين ، دسترسي باكتري ها به آن بسيار آسان تر وامكان گسترش پوسيدگي بيشتر است .
استفاده از خمیردندان های ضد حساسیت باعث پوشش مجاری عاجی می شود و از درد جلوگیری می کند. این گونه خمیر دندان ها حداقل ۴ تا ۶ هفته باید استفاده شوند تا اثربخش باشند .
اغلب پرهیز از غذاها و نوشیدنی های خیلی سرد یا اسیدی، عدم استفاده از خمیردندان های ضدجرم، استفاده از مسواک نرم و مسواک زدن ملایم، استفاده از محلول های حاوی فلوراید برای شست وشوی دهان، استفاده از گارد شبانه برای افرادی که دندان قروچه دارند، موثر است. در نهایت اگر این پیشنهادها اثربخش نبود، حتما به دندان پزشک خود مراجعه کنید .
● درمان حساسیت دندان :
اگر اخیراً دندانی ترمیم کرده‌اید و به خوراکی‌های گرم و سرد حساس شده‌اید، نگران نباشید. این نوع حساسیت طبیعی است و باید ظرف چند هفته از بین برود. در این حالت گوشتینهٔ درون دندان کمی ملتهب شده و مدتی طول می‌کشد تا به حال عادی برگردد. اگر درد بعد از چند هفته برطرف نشود، نزد دندان‌پزشک بروید، زیرا ممکن است عصب دندان آسیب‌دیده باشد .
در موارد دیگر، درمان حساسیت دندان به سرما به آسانی استفاده از خمیر دندان مناسب و خودداری از خوردن برخی غذاها و آشامیدنی‌ها است. دندان حساس را بپوشانید. استفاده از خمیر دندان مخصوص حساسیت مجاری لخت شده را با کلرواسترونسیم می‌پوشاند که مانند فلورورسدیم کلسیم را از بزاق جذب کرده و روی مینا می‌کشد. برای تأثیر بیشتر باید مرتباً و با دقت مسواک بزنید .
دهان‌شویه استفاده کنید. دهان‌شویهٔ حاوی فلورور به پوشاندن مجاری کمک زیادی می‌کند. مسکن بخورید. اگر بعد از مراجعه به دندان‌پزشک دندانتان حساس شده است، برای رفع ناراحتی می‌توانید ایبوپروفن بخورید. آرام مسواک بزنید. همیشه از مسواک نرم استفاده کنید. قبل از استفاده مسواک را با آب گرم خیس کنید و هیچ‌وقت محکم مسواک را روی دندانها نکشید. شاید شایع‌ترین علت حساسیت دندانها استفاده از مسواک زبر و محکم کشیدن آن روی دندانها است. این کار درست مثل ارّه کردن درخت است. حتی گاهی جای بریدن روی دندان پدیدار می‌شود .
روش مسواک زدن را تغییر دهید. شما هم مثل بیشتر مردم با حرارت شروع به مسواک زدن می‌کنید و بعد از مدتی حوصله‌تان سر می‌رود و کار را با سرهم‌بندی به پایان می‌برید؟ همیشه هم مسواک زدن را از یک نقطه شروع می‌کنید؟ معمولاً حساسیت در همین نقطه شروع است. مسواک زدن را از پشت دندان‌های پائین شروع کنید. اینجا دور از دسترس‌ترین نقطهٔ در دهان است که همیشه جرم در آنجا جمع می‌شود. بنابراین، باید بیشترین سعی خود را در تمیز کردن این نقطه به‌کار برید .
خوراکی‌های اسیدی نخورید. غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی، مثل گوجه‌فرنگی، لیمو و نوشابه‌های گازدار، خیلی سریع مینای دندان را می‌خورند و باعث حساسیت آنها به تغییر دما می‌گردند. بعضی‌ها در تابستان بیشتر دچار حساسیت دندان می‌شوند، چون بیشتر گوجه فرنگی و لیمو می‌خورند .
– درمان الکتریکی کنید .
اگر هیچ یک از این کارها حساسیت دندانتان را از بین نبرد، دندان‌پزشک ممکن است روش استفاده از جریان الکتریکی برای کشیدن فلورور بر روی مجاری را توصیه کند. این کار در مطب دندان‌پزشک انجام می‌شود .
● بلافاصله بعد از خوردن غذا مسواک نزنید
مسواک زدن دندانها ظرف نیم ساعت بعد از مصرف یک وعده غذایی یا نوشیدن یک فنجان قهوه، می‌تواند آسیب جدی به دندانها وارد کند .
پس از مصرف مایعات یا مواد غذایی اسیدی، این اسید می‌تواند مینای دندان و حتی لایه زیرین آن موسوم به دنتین را تخریب کند .
اگر زمان مسواک زدن دندانها مناسب نباشد یعنی ظرف 20 دقیقه تا نیم ساعت پس از صرف غذا یا نوشیدنی‌ها، اسید موجود در مواد غذایی به سطح عمیق‌تر دندانها راه پیدا می‌کند و در نتیجه خیلی سریعتر موجب پوسیدگی و تخریب دندانها می‌شود .
دکتر هووارد آر.گامبل، رییس آکادمی دندانپزشکی عمومی در انگلیس تاکید کرد: اگر بلافاصله بعد از غذا خوردن، مسواک بزنید در واقع باعث می‌شوید که اسید از مینای دندان عبور کرده و به لایه‌های عمیق تر آن برسد که حاصل آن پوسیدگی سریعتر دندان است. به این ترتیب دندانپزشکان توصیه می‌کنند بویژه در مواردی که از مایعات اسیدی یا مواد غذایی ادویه دار استفاده می‌کنید حتما بین نیم تا یک ساعت صبر کنید و پس از آن مسواک بزنید تا بتوانید به اندازه کافی از اثرات منفی مصرف مواد اسیدی بر روی دندانها جلوگیری نمایید .
● چه وقت به پزشک مراجعه کنیم :
۱ . بعد از خوردن یا نوشیدن چیزی خنک دندان درد می‌گیرد .
۲ . دندانها در پاسخ به گرما درد نمی‌گیرند .
۳ . حساسیت در یک دندان متمرکز است .
۴ . خمیر دندان در رفع حساسیت دندان مؤثر نیست .